Paryayvachi Shabd: 500 पर्यायवाची शब्द

- अंक – चिन्ह, निशान, प्रतीक, पहचान
- अंग – काया, शरीर, गात, बदन तन, वपु, देह
- अंश – भाग, हिस्सा, भंग, अवयव, खण्ड, सोपान
- अग्नि – धनञजय, जातवेद, हुताशन, कृषानु, रोहिताश्व, आग, अनल, पावक,
- अचल – गिर, शैल, नग, महिधर, आद्रि
- आँख – लोचन, नयन, नेत्र, दृग्, आक्ष, चक्षु, दीदा, विलोचन
- आँगन – अँगना, अजिर, प्रांगण, अँगनाई
- आँचल – पल्ला, छोर, दामर, कोना, कोर
- आँसू – अश्रु, नेत्रनीर, नयनजल, नेत्रवारि, नयन-नीर
- इच्छा – अभिलाषा, आकांक्षा, कामना, लालसा, उत्कण्ठा, रूचि, ईप्सा, अभीप्सा, चाहत, मनोरथ
- इनाम – उपहार, पुरस्कार पारितोषिक
- ईख – गन्ना, ऊख, रसडण्ड, रसाल, पैंडी, रसद
- ईधन – जलावन, जलाने की लकड़ी, कण्डा, जरनी
- ईमानदारी – निष्कपटता, निश्छलता, सदाशयता
- उग्र – प्रबल, तेज, प्रचण्ड
- ऊँचा – उच्च, उत्तुंग, बुलन्द, ऊर्ध्व, ऊपर, तुंग, उन्नत, गगनचुम्बी
- ऊँट – लम्बोष्ठ, महाग्रीव, उष्ट्र
- एक – अनोखा, अद्वितीय अनुपम, प्रथम
- एकता – समान, एकजैसा, एकरूप, समरूप, अभित्र, मेल
- ऐंठ – अकड़, ठसक, घमण्ड, गर्व
- ऐंठन – मरोड़, बल, तनाव, अकड़न, उमेठन, घुमाव
- कंगाल – निर्धन, दरिद्र, अंकिंचन, गरीब
- कंचन – सुवर्ण, सोना, स्वर्ण
- कटाक्ष – व्यंग्य, आक्षेप, छींटाकशी
- कण्ठ – ग्रीवा, गला, शिरोधर
- खग – विहग, विंहग, पक्षी, चिड़िया, पंछी, शकुनि
- खम्भा – थम्भ, स्तम्भ, स्तूप
- खल – दुष्ट, अधम, पामर, नीच, शठ, दुर्जन, कुटिल
- खंजन – सारंग, नीलकंठ, खड़रिच।
- खोज – अन्वेषण, शोध, आविष्कार, अनुसंधान।
- गंगा – भगीरथी, सुरसरि, देवसरि, त्रिपथगा
- गणेश – विनायक, एकदन्त, गजानन, गणाधि, लम्बोदर
- गर्भाशय – गर्भ, पेट, बच्चेदानी, उदर, जठर
- गरूण – खगेश, पन्नागारि, उरगारि, हरियान, वातनेय
- गाय – गौरी, गऊ, गइया, धेनु, भद्रा, गो, सुरभी
- घड़ा – घट, कलश, कुम्भ, गगरा, मटका, गगरी
- घिनौना – घृण्य, घृणास्पद, गर्हित, वीभत्स, गन्दा, घृणित
- घुमक्कड़ – रमता, सैलानी, पर्यटक, विचरणशील
- घन – बादल, वारिद, मेघ, वारिधर, जलधर।
- घर – देखें ‘गेह’।
- चक्षु – आंख, नयन, नेत्र दृग, लोचन, अक्षि
- चन्दन – मलय, दिव्यगन्ध, हरिगन्ध, दारूसार, मलयज
- चन्द्रमा – निशानाथ, इन्दु, शशि, शशांक, सुधाकर
- चपला – विद्युत, बिजली, दामिनी, तड़ित
- चांदी – रजत, रूपक, रूपा, रौप्य, गातरूप, चन्द्रहास
- जगत् – विश्व, संसार, भव, जग, लोक
- जमुना – सूर्यतनया, सूर्यसुता, कालिन्दी, अर्कजा, तरणिजा, कृष्णा
- जल – तोय, पानी, वारि, नीर, सलिल, अम्बु, पय, जीवन
- जानकी – सीता, वैदेही, जनकसुता, जनकतनया, जनकात्मजा
- जीव – प्राणी, जीवधारी, जीवनधारी
- झंझट – व्यर्थ का झगड़ा, टंटा, बखेड़ा, प्रपंच
- झँपना – ढंकना, छुपना, आड़ में होना
- झकोर – हवा का झोंका, झटका, झोंका
- झरना – प्रताप, निर्झर, स्त्रोत, उत्स, प्रस्त्रवण
- झल – दाह, जलन, आंच
- डर – भय, खौफ, त्रास, भीति, आतंक।
- डरावना – भंयकर, भयानक, भयावह, दहशतनाक
- डाकू – दस्यु, लुटेरा, लुण्ठित, बटमारा डकैत
- डोरी – जेवरी, सुतली, तनी, रस्सी, डोर
- डीलडौल – रूप, आकृति, बनावट, रचना, गठन गढ़न
- संहार – बरबादी, समाप्ति, अन्त, नाश, ध्वंस, विध्वंस
- समता – तुल्यता, बराबरी, समत्व, सादृश्य, साम्य, समानता
- सान्त्वना – दिलासा, आश्वासन, ढाढस
- साफ – स्वच्छ, उजला, निर्मल, उज्जवल, शुक्ल, श्वेत, पवित्र
- संग्रह – संचय, संकलन, जमाव, एकत्र, एकट्ठा
वंश – कुल, घराना, खानदान
- वक्ता – व्याख्याता, भाषणकर्ता, वाचक, प्रवक्ता
- वन – अरण्य, कानन, अटवी, विपिन, जंगल, कान्तार
- वर्षा – पावस, बरसात, वर्षाकाल, चौमासा, वर्षा, मेह, बारिश
- विधवा – पतिहीना, अनाथा, राँड़, पतिविहीना, पतिरहिता
- लक्ष्मण – सुमित्रापुत्र, लखन, शेषावतार, रामानुज, सौमित्र
- लक्ष्मी – श्री, कमला, रमा, इन्दिरा, समुद्रजा हरिप्रिया
- लज्जा – शर्म, हया, ब्रीड़ा, संकोच, लाज
- लालसा – लोभ, अभिलाषा, लालच, लिप्सा, तृष्णा
- लोहा – आयस, सार, लौह, फौलाद, अश्मसार
S. No. | शब्द | Paryayvachi Shabd: 500 पर्यायवाची शब्द |
1. | उत्कर्ष | उन्नति, उन्मेष, उत्थान, अभ्युदय, आरोह, चढ़ाव |
2. | आकाश | शुन्य, अभ्र, द्यौ, पुष्कर, गगन, नभ, अम्बर, अनन्त, अन्तरिक्ष |
3. | आदरणीय | सम्मान, पूज्य, पूजनीय, मान्यवर, माननीय, श्रद्धेय, समादरणीय |
4. | इन्द्र | सुरपति, शचीपति, मघवा, शक, पुरन्दर, कौशिक, देवराज, मेघपति, सुरेन्द्र, सुरेश, सहस्राक्ष, अमरपति, जिष्णु, पुरहूत, वज्रधर |
5. | अपमान | अनादर, अवमान, बेइज्जती, अवज्ञा, तिरस्कार, उपेक्षा, निरादर |
6. | उदास | अप्रसन्न, विषण्ण, खिन्न, चिन्ताकुल, उद्विग्न, अन्यमनस्क |
7. | अग्नि | वैश्वानर, धूमकेतु, धनंजय, आग, अनल, पावक, वह्नि, जातवेद, हुताशन, वायुसख, कृशानु, रोहिताश्व, दहन, ज्वल |
8. | आनन्द | विनोद, आमोद, प्रमोद, हर्ष, आह्लाद, सुख, चैन, प्रसन्नता, मोद |
9. | अंग | वपु, देह, काया, शरीर, गात, बदन, कलेवर, तन, अवयव |
10. | ईश्वर | भगवान, परमेश्वर, परमात्मा, प्रभु, दीनानाथ, ईश, जगतप्रभु, अज, जगदीश, जगन्नाथ, परब्रह्म |
11. | पत्नी | भार्या, दारा, सहगामिनी, गृहिणी, वधू, प्राणप्रिय, अर्धांगिनी, वामांगी, वल्लभा, वामा, धरनी |
12. | परोक्ष | अप्रत्यक्ष, ओझल, गुप्त अगोचर, तिरोहित, अन्तर्हित, अलक्षित |
13. | पवित्र | पावन, पुनीत, साफ, विशुद्ध, पाक, शुचि, शुद्ध, स्वच्छ |
14. | असुर | दनुज, दानव, दैत्य, राक्षस, निशाचर, रजनीचर, तमीचर |
15. | आँख | लोचन, नयन, नेत्र, चक्षु, दृग, अक्षि, चख, दीदा, विलोचन, प्रेक्षण |
16. | आँगन | अँगना, अजिर, प्रांगण, अँगनाई, घर के भीतर का सहन |
17. | आदित्य | सूर्य, रवि, भानु, मित्र, भास्कर, दिवाकर, दिनकर |
18. | अनुपम | अद्भुत, अनूठा, अपूर्व, अद्वितीय, अप्रतिम, अनोखा |
19. | उदाहरण | उद्धरण, दृष्टान्त, मिसाल, नजीर, नमूना, निदर्शन |
20. | इनकार | प्रत्याख्यान, अनंगीकार, निषेध, अस्वीकृति, अनंगीकरण |
21. | उत्कण्ठा | आतुरता, चाव, उत्सुकता, लालसा, प्रबल इच्छा |
22. | उपयोगी | कार्यकर, इष्टकर, उपादेय, कामयोग्य, कामसाधक |
23. | उपेक्षा | लापरवाही, विरक्ति, उदासीनता, अनासक्ति, अवहेलना, विराग, तिरस्कार, उल्लंघन, अवज्ञा |
24. | उजाड़ | निर्जन, विरान, बियाबान, सुनसान, बरबाद, खण्डहर |
25. | उजह्ड़ | अभ्रष्ट, धृष्ट, लण्ठ, गँवार, अक्खड़, उद्धत, लम्पट |
26. | उपयुक्त | वाञ्छनीय, ठीक, वाजिब, मुनासिब, उचित, संगत |
27. | ऊँचा | उच्च, उत्तुंग, बुलन्द, ऊर्ध्व, ऊपर, तुंग, उन्नत, गगनचुम्बी |
28. | ऋतम्भरा | सदा एक रूप रहने वाली, सत्य का धारण-पोषण करने वाली |
29. | ऐश्वर्य | वैभव, सम्पदा, सम्पन्नता, समृद्धि, श्री, धनसम्पत्ति, ऋद्धि |
30. | ऐच्छिक | स्वेच्छाकृति, वैकल्पिक, अख्तियारी, इच्छा का |
31. | ऋद्धि | उत्कर्ष, वृद्धि, बढ़ती, बढ़ोतरी, सम्पन्नता, समृद्धि |
32. | ऐंठन | मरोड़, बल, तनाव, अकड़न, उमेठन, घुमाव, |
33. | दंग | हैरान, आश्चर्यचकित, हतप्रभ, चकित, विस्मित, हक्का-बक्का |
34. | दास | अनुचर, चाकर, किंकर, परिचायक, सेवक, भृत्य, नौकर, परिचर |
35. | दासी | किंकरी, परिचारिका, दासी, नौकरानी, अनुचरी, बांदी |
36. | दुःख | पीड़ा, व्यथा, कष्ट, क्लेश, वेदना, यातना, उद्वेग, खेद, विषाद, सन्ताप, क्षोभ, यन्त्रणा, संकट, शोक, उत्पीड़न |
37. | दुर्गा | चण्डिका, सिंहवाहिनी, कालिका, कल्याणी, कुमारी, कामाक्षि, सुभद्रा, महागौरी, नारायणी, भगवती, महामाया, |
38. | दुविधा | धर्मसंकट, उहापोह, कशमकश, आगापीछा, असमंजस |
39. | पति | आर्यपुत्र, ईश, स्वामी, भर्ता, वल्लभ, भर्तार, बालम, नाथ |
40. | देवता | देव, अमर, सुर, विबुध, आदित्य, निर्जर, गीर्वाण, त्रिदर्शक, अमर्त्य |
41. | द्रव्य | धन, वित्त, अर्थ, सम्पदा, विभूति, दौलत, सम्पत्ति |
42. | दक्ष | निपुण, निष्णात, पारंगत, होशियार, चतुर, प्रवीण, कुशल |
43. | निराधार | आधारहीन, बेबुनियाद, जड़हीन, निर्मूल, आधार रहित |
44. | निराला | अनोखा, विलक्षण, अद्भुत, अनूठा, बेजोड़, अद्वितीय, अप्रतिम |
45. | नदी | सरिता, निर्झरिणी, तरंगिणी, पयस्विनी, तरनी, स्रोतस्विनी, लहरी, अपगा, निम्नगा, तरिणी, कल्लोलिनी, सरी |
46. | नया | नूतन, नवीन, नव्य, अभिनव, आधुनिक, नव, ताजा, अर्वाचीन |
47. | नवल | अनोखा, विलक्षण, अजब, विचित्र, अद्भुत |
48. | नित्य | शाश्वत, अमर, अविनाशी, अमर्त्य, अनश्वर, सदा, सनातन, सर्वदा, सदैव, अहर्निश, प्रतिदिन, रोज, हमेशा |
49. | निरन्तर | बराबर, हमेशा, सदा, सर्वदा, लगातार, जारी, अनवरत |
50. | निस्सन्देह | जरूर, सचमुच, वाकई, बेशक, अवश्य, विलाशक |
51. | शक्ति | ताकत, बल, सामर्थ्य, शक्ति |
52. | शहर | नगर, नगरी, शहर, महानगर |
53. | सज्जन | भला, अच्छा, उत्तम, विनम्र |
54. | समुद्र | सागर, जलधि, सिंधु, अर्णव |
55. | सैनिक | योद्धा, सिपाही, रणबांकुरा, सेना |
56. | स्त्री | महिला, औरत, नारी, कन्या |
57. | स्तोत्र | प्रार्थना, भजन, स्तुति, आरती |
58. | संसार | विश्व, जग, दुनिया, लोक |
59. | सम्राट | राजा, महाराज, नरेश, भूपति |
60. | समय | वक्त, घड़ी, काल, क्षण |
61. | सूर्य | रवि, आदित्य, दिनकर, भास्कर |
62. | स्वप्न | सपना, स्वप्न, ख्वाब, दिवास्वप्न |
63. | स्वास्थ्य | तंदुरुस्ती, आरोग्य, सेहत, निरोगिता |
64. | विद्यार्थी | छात्र, छात्रा, शिष्य, शिक्षार्थी |
65. | वृक्ष | पेड़, तरु, विटप, वृक्ष |
66. | वन | जंगल, कानन, अरण्य, विपिन |
67. | वर्षा | बारिश, वृष्टि, बरसात, झड़ी |
68. | विजय | जीत, सफलता, जय, पराजय |
69. | विज्ञान | साइंस, ज्ञान, शास्त्र, तंत्र |
70. | विवाह | शादी, ब्याह, परिणय, मंगलसूत्र |
71. | शांति | सुकून, शांति, निरामयता, स्थिरता |
72. | शासन | सरकार, राज, राज्य, प्रबंधन |
73. | शास्त्र | विद्या, ग्रंथ, विज्ञान, धर्मग्रंथ |
74. | शिष्य | विद्यार्थी, छात्र, अनुयायी, शिक्षार्थी |
75. | शक्ति | बल, सामर्थ्य, ऊर्जा, पराक्रम |
76. | शोभा | सुंदरता, आकर्षण, रमणीयता, लावण्य |
77. | समाचार | खबर, समाचार, सूचना, जानकारी |
78. | समाज | समुदाय, सोसाइटी, समूह, लोक |
79. | स्वाभिमान | आत्मसम्मान, गौरव, प्रतिष्ठा, मान |
80. | स्थिति | हालत, परिस्थिति, अवस्था, दशा |
81. | स्थान | जगह, स्थान, स्थल, क्षेत्र |
82. | सपना | स्वप्न, ख्वाब, सपना, मृगतृष्णा |
83. | स्वतंत्रता | आजादी, मुक्ति, स्वराज, स्वाधीनता |
84. | सफलता | विजय, जीत, सिद्धि, उपलब्धि |
85. | सभ्यता | संस्कृति, तहज़ीब, रिवाज, शिष्टता |
86. | सागर | समुद्र, जलधि, सिंधु, पयोधि |
87. | सिंह | शेर, वनराज, केसरी, मृगराज |
88. | सीमा | हद, परिधि, दायरा, परिमाण |
89. | स्वर | आवाज, ध्वनि, नाद, शब्द |
90. | स्वर्ग | बैकुंठ, देव लोक, स्वर्गलोक, इंद्रलोक |
91. | सर्दी | ठंड, जाड़ा, शीत, शीतलता |
92. | साधु | संत, महात्मा, योगी, तपस्वी |
93. | सज्जन | भला, अच्छा, उत्तम, सज्जन |
94. | संस्कार | परंपरा, रिवाज, शिष्टाचार, सभ्यता |
95. | सूर्य | आदित्य, दिनकर, रवि, भास्कर |
96. | स्वप्न | सपना, ख्वाब, स्वप्न, दिवास्वप्न |
97. | सदाचार | नैतिकता, शील, आचरण, शिष्टाचार |
98. | साहस | वीरता, हिम्मत, धैर्य, पराक्रम |
99. | स्त्रोत | स्रोत, स्त्रोत, साधन, माध्यम |
100. | संगीत | राग, सुर, गीत, धुन |
- Paryayvachi Shabd: 500 पर्यायवाची शब्द
पर्यायवाची शब्द के 50 उदाहरण
S. No. | शब्द | पर्यायवाची |
---|---|---|
1. | अग्नि | आग, अनल, पावक, वह्नि |
2. | आकाश | नभ, गगन, अम्बर, व्योम |
3. | आदित्य | सूर्य, दिनकर, भास्कर, रवि |
4. | अमृत | सुधा, पीयूष, सोम, अमिय |
5. | अश्रु | आँसू, नीर, बूँद, जल |
6. | अंधकार | तम, अँधेरा, तिमिर, रात्रि |
7. | अनाज | धान्य, अन्न, अन्नज, भोजन |
8. | अन्न | खाद्य, भोजन, भक्ष्य, धान्य |
9. | अंग | अंश, भाग, हिस्सा, सदस्य |
10. | अरि | शत्रु, दुश्मन, वैरी, प्रतिद्वंद्वी |
11. | आत्मा | जीव, प्राण, चेतना, आत्मन् |
12. | अस्त्र | शस्त्र, हथियार, आयुध, साधन |
13. | ईश्वर | भगवान, प्रभु, परमात्मा, देव |
14. | कंचन | स्वर्ण, सोना, हेम, सुवर्ण |
15. | कंठ | गला, कण्ठ, कंठहार, कंठकूप |
16. | कन्या | बेटी, पुत्री, बालिका, बालिका |
17. | काल | समय, वक्त, घड़ी, समय |
18. | कीर्ति | यश, प्रसिद्धि, गौरव, मान |
19. | गंगा | भागीरथी, जाह्नवी, मंदाकिनी, सुरसरी |
20. | ग्रह | लोक, धाम, स्थान, गृह |
21. | गुरु | आचार्य, शिक्षक, अध्यापक, उपदेशक |
22. | जल | पानी, नीर, वारि, अंबु |
23. | जंगल | वन, कानन, विपिन, अरण्य |
24. | जीवन | जीवन, ज़िन्दगी, हयात, जीवन |
25. | ज्ञान | विद्या, शिक्षा, बोध, जानकारी |
26. | धन | संपत्ति, दौलत, सम्पदा, अर्थ |
27. | धरा | भूमि, पृथ्वी, धरती, जग |
28. | नदी | सरिता, तटिनी, तारा, धारा |
29. | पर्वत | पहाड़, गिरि, शैल, अचल |
30. | पुत्र | बेटा, संतान, अपत्य, बालक |
31. | पवन | हवा, वायु, समीर, पवन |
32. | पुस्तक | ग्रंथ, किताब, पोथी, ग्रन्थ |
33. | प्रभात | प्रातः, सुबह, उषा, अरुणोदय |
34. | प्रेम | प्यार, स्नेह, ममता, अनुराग |
35. | प्रजा | जनता, लोग, नागरिक, निवासी |
36. | रात्रि | रात, निशा, रजनी, यामिनी |
37. | राजा | नरेश, सम्राट, महाराज, भूपति |
38. | राग | गीत, धुन, संगीत, सुर |
39. | रोग | बीमारी, व्याधि, रोग, कष्ट |
40. | वचन | शब्द, कसम, कथन, वाक्य |
41. | वीर | योद्धा, बहादुर, शूरवीर, पराक्रमी |
42. | विद्या | ज्ञान, शिक्षा, अध्ययन, शास्त्र |
43. | वायु | हवा, पवन, समीर, वायुदेव |
44. | वाणी | वाक, भाषा, शब्द, बोली |
45. | शत्रु | दुश्मन, विरोधी, वैरी, अरि |
46. | सूर्य | रवि, आदित्य, भास्कर, दिनकर |
47. | सागर | समुद्र, जलधि, पयोधि, सिंधु |
48. | सुख | आनंद, खुशी, हर्ष, संतोष |
49. | स्वर्ग | बैकुंठ, देव लोक, स्वर्गलोक, इंद्रलोक |
50. | स्त्री | महिला, औरत, नारी, महिला |
- Paryayvachi Shabd: 500 पर्यायवाची शब्द